Pierwszą imprezą zorganizowaną przez Informację Turystyczną w ramach ferii zimowych był sobotni spacer z przewodnikiem, panem Piotrem Nowińskim. Przez „chwilę” przenieśliśmy się w lata 1914 i 1944, spacerując ul. Południową przez Las Rudnicki, wsłuchując się w historie okopów Twierdzy Grudziądz, schronu „Tobruk” i schronu „IR” nr 5. Te fortyfikacje to tylko drobna namiastka tego, co pozostawiła po sobie wojna.
Deszczowa pogoda nie odstraszyła uczestników. Spacer rozpoczął się krótkim wstępem o historii „Twierdzy Grudziądz” jak i obecnego Lasu Rudnickiego. Okazuje się, że las „naszpikowany” jest dziurami, okopami transzei, rowami przeciwpancernymi. Las kryje dużo tajemnic. Były tu komory, gdzie znajdowały się przewody telefoniczne. Ciekawostką jest fakt, że Twierdza Grudziądz posiadała już telefony w 1914 roku. Był to ewenement na tamte czasy. Przed wojną jedyną wioską, która posiadała elektryczność wokół Grudziądza była Grupa.
Okop – to polowa fortyfikacja ziemna, obronna lub oblężnicza, w postaci wykopu o głębokości chroniącej przed ostrzałem nieprzyjaciela na wprost. Takie okopy prowadziły przez całą Twierdzę Grudziądz, od osiedla Rządz (od Wisły) przez osiedle Strzemięcin, dworzec, tory kolejowe, aż do miejscowości Marusza. W Maruszy łączyły się na górkach w miejscowości Skarszewy. Druga linia usytuowana była Łysomice – Toruń.
Od strony ul. Miłoleśnej znajdują się wały ziemne, które były stanowiskami samolotów. Na osiedlu Lotnisko w obecnych zakładach WZU mieściło się lotnisko remontowe, gdzie naprawiano samoloty. A jak transportowano samolot do wału ziemnego?? Były przywożone przez ciągniki. Skrzydła były odkręcane i transportowane osobno. Taki samolot był w wał chowany i przykrywany siatką maskującą. Z wysokości nieba taki samolot nie był w ogóle widoczny. Takich stanowisk w Grudziądzu było kilkanaście. Często spacerując przez las nie zdajemy sobie sprawy, że pewne rowy i doły powstały w czasach wojny i stanowiły bardzo ważną rolę.
W latach wojennych powstał żelbet, czyli – kompozyt strukturalny składający się z betonu wzmocnionego stalowymi prętami zbrojeniowymi lub jednym elementem stalowym zwanym wkładką stalową, który odgrywał kluczową rolę podczas obrony przed napastnikiem. I to właśnie z żelbetu zaczęto budować schrony.
Schron „Tobruk” czyli tzw. Ringstand 58c to najczęściej budowany schron w czasie II wojny światowej, przeznaczony do obrony okrężnej, wzmacniający zarówno linie fortyfikacji polowych i jak i stałych. Na terenie Polski takich obiektów zachowało się kilka tysięcy. Prosta żelbetonowa konstrukcja, zalana betonem, dla 2 do 3 żołnierzy. Na zewnątrz okrąg stalowy do lawety, po której poruszał się karabin maszynowy. Zadaniem takich obiektów była obrona drogi. Lokowano je na drogach, 200 -300 metrów od ważnych skrzyżowań. Tego typu schrony powstały w 1944 roku.
Okop – schron „IR” 5, to stanowiska, którymi poruszali się żołnierze. W środku były 4 wyjścia, latryna żołnierska po lewej stronie, a po prawej maszynownia. Wewnątrz są kanały techniczne, sięgające do pół metra głębokości , gdzie prowadzone były między innymi rury czy ogrzewanie. Polskie wojsko przejęło łącznie 34 takie okopy. Wszystkie są z roku1914. Na stoku takiego wału (okopu) były potykacze i druty zasieki, aby utrudnić dostęp do okopu.
Niezwykle ciekawy to był spacer. Opowieści pana Piotra słuchało się z ogromnym zainteresowaniem i niedosytem, mimo, że pogoda tego dnia nie sprzyjała spacerom. Na koniec było wspólne ognisko.
Grudziądz Miasto Otwarte – Co? Gdzie? Kiedy? … i będziesz na bieżąco z informacjami z Grudziądza.
Autor: Magdalena Hausman
