Żywienie w chorobach tarczycy odgrywa niezwykle ważną rolę.
Niestety wokół tego tematu i zaleceń co od prawidłowego postępowania pojawiło się też wiele mitów.
W zaburzeniach pracy tarczycy dieta powinna być odżywcza, przeciwzapalna, dostarczająca wszystkich niezbędnych składników mineralnych i witamin. Odpowiednia podaż witamin i składników mineralnych jest niezwykle ważna do syntezy hormonów produkowanych przez tarczycę oraz jej funkcjonowania. Wartość energetyczna powinna być dopasowana indywidualnie do chorego.
Co powinna zawierać taka dieta?
- Kwasy tłuszczowe z rodziny omega 3 zwłaszcza kwas DHA i EPA pochodzące od ryb zwłaszcza ryb morskich. Zaleca się spożywanie ryb 2 x w tygodniu (1 x ryba morska, 1 x słodkowodna). Warto szukać ryb z czystych akwenów. Orzechy włoskie i siemię lniane jako źródło kwasów Linolenowego (ALA) – zalecane spożycie to ok. 2 łyżki orzechów, nasion i pestek. Stymulują konwersję T4 w T3 w wątrobie, zwiększają wrażliwość tkanek na działanie hormonów tarczycy,
- Witamina A (lub jej roślinna forma beta-karoten) : marchew, bataty, dynia, szpinak, sałata rzymska, sałata czerwona, melon kantalupa, papryka czerwona, boćwina, jarmuż, kapusta pak choi, morele świeże, natka pietruszki, sałata masłowa, khaki, koperek, pomidor pomarańczowy, brokuł, wiśnie. Ważne aby w codziennej diecie znalazły się źródła tej witaminy, ważne aby zawsze były spożywane w towarzystwie tłuszczu, który ułatwia przyswajanie tej witaminy.
- Witamina E: główne źródła to olej z zarodków pszennych/olej z kiełków pszenicy (1 łyżka pokrywa 100% zapotrzebowania na witaminę E), nasiona słonecznika, migdały, olej z orzechów laskowych, rzepakowy
- Witamina C : źródłem są przede wszystkim warzywa i owoce zwłaszcza świeże. Witamina C poprawia wchłanianie żelaza oraz hormonów tarczycy.
- Witaminy z grupy B: głównym źródłem są produkty zbożowe, mięso, nabiał, jaja. Zapewniają prawidłowy metabolizm oraz prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
- Witamina D3: witamina ta zmniejsza ryzyko infekcji, częstość występowania niektórych nowotworów i chorób sercowo-naczyniowych, poprawia metabolizm. Według niektórych badań zmniejsza ryzyko zachorowań na choroby autoimmunologiczne. Należy wprowadzić suplementację dopasowaną do wyników badań.
- Magnez: niezbędny do budowy kości, zębów, przekazywania bodźców nerwowo-mięśniowych, pracy mózgu, opóźnienia starzenia się, także poprawia wchłanianie wapnia. W Polsce niedobory magnezu są powszechne, niedobór nasilany jest przez fosforany, błonnik w dużych ilościach oraz wapń.
Główne źródła magnezu: woda mineralna z magnezem, kasza gryczana, pestki dyni, szczaw, szpinak, soja, kiełki pszenicy, botwina, quinoa, fasola, orzechy brazylijskie, nasiona słonecznika, chia, siemię.
Permanentny stres zwiększa zapotrzebowanie na magnez.
- Selen: bezwzględnie potrzebny do prawidłowego funkcjonowania hormonów tarczycy oraz układu odpornościowego. Polska gleba jak i inne na terenie Europy ubogie są w selen. Główne źródła selenu to grzyby, otręby pszenne i owsiane, łosoś, jajka, kasza gryczana.
- Cynk: składnik białek receptorowych trijodotyroniny, jego niedobór wpływa na upośledzenie wiązania tego hormonu. Główne źródła cynku to: ostrygi, krewetki, zarodki pszenne, nasiona lnu, pestki dyni, pełnoziarniste produkty zbożowe, grzyby.
- Jod: niezbędny do produkcji hormonów tarczycy. Uboga w jod jest woda pitna, gleba, rośliny, mięso zwierząt. Dieta naturalna jest niedoborowa w jod dlatego zalecane jest spożywanie żywności fortyfikowanej jodem w tym soli jodowanej oraz wody mineralnej z jodem. Źródła jodu: dorsz, mintaj, makrela, sery żółte, jajka.
Suplementacja – do rozważenia w małych dawkach.
Jak powinny wyglądać posiłki w zaburzeniach funkcji tarczycy?
Każdy posiłek powinien być zbilansowany – zawierać porcję białka, zdrowego tłuszczu oraz węglowodanów. Podstawą powinny być owoce i/lub warzywa.
Przykładowo:
źródło białka – nabiał, jajka, mięso, ryby
źródła węglowodanów – produkty pełnoziarniste, warzywa, owoce
źródła tłuszczów – orzechy, pestki, oliwa z oliwek, oleje roślinne ( z wyjątkiem kokosowego, jego warto unikać ze względu na wysoką zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych, które w nadmiarze mają działanie prozapalne)
A co z laktozą, glutenem, warzywami kapustnymi i soją?
Pojawiło się wiele nieprawdziwych teorii wokół chorób tarczycy i wyżej wymienionych substancji. Zupełnie niepotrzebnie teorie te są powtarzane, poniewaz eliminacji podlegaja tylko wtedy , gdy pojawi się nietolerancja lub alergia.
Laktozę eliminujemy u osób z ewidentną jej nietolerancją. Podobnie z glutenem – eliminacja u osób z zdiagnozowaną celiakią lub NCGS (non-celiac gluten sensitivity –
niealergiczna wrażliwość na gluten). Mogłoby się wydawać, że eliminacja glutenu to lek na całe zło, niestety – eliminacja glutenu w diecie „na zapas” zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycy i zaburza skład flory jelitowej. Należy jednak obserwować swój organizm, ponieważ doniesienia w literaturze wskazują korelację chorób autoimmunologicznych z glutenem, który może wywoływać reakcję ze strony układu odpornościowego.Dodatkowo często osoby z chorobami autoimmunologicznymi mają większe predyspozycje do nadwrażliwości na gluten.
Wiele kontrowersji budzą też goitrogeny – substancje wolotwórcze blokujące pracę tarczycy. Należą do nich warzywa kapustne i krzyżowe. Ważne, iż przy odpowiedniej ilości jodu w diecie goitrogeny nie stanowią zagrożenia przy racjonalnym spożyciu warzyw kapustnych i krzyżowych. Ponadto warzywa te są źródłem diindolometanu o właściwościach przeciwnotworowym. Ponadto obróbka cieplna znacznie zmniejsza ilość goitrogenów.
W przypadku soi warto zachować minimum 4 godzinny odstęp od jej spożycia i zażycia leków – spożywanie jej w krótkim odstępie czasu od spożycia leków osłabiają ich działanie.
Dieta w chorobach tarczycy nie powinna wiele różnić się od standardowej, zdrowej, dobrze zbilansowanej diety. Powinna uwzględniać indywidualne preferencje, choroby współistniejące oraz styl życia. Zalecenia najlepiej dobierać indywidualnie.
Autorka Natalia Mogiłko
