193. rocznica wybuchu powstania listopadowego – kartka z kalendarza
Noc z 29 na 30 listopada 1830 roku – to właśnie wtedy wybuchło powstanie listopadowe. Trwało do października następnego roku obejmując tereny znajdujące się pod zaborem rosyjskim: Królestwo Polskie oraz część ziem bezpośrednio włączonych do Cesarstwa Rosyjskiego.
Był to największy XIX-wieczny zryw narodowy. Powstanie wybuchło na fali europejskich ruchów rewolucyjnych i niepodległościowych.
Znaczenie ma tutaj powstałe dwa lata wcześniej w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie tajne sprzysiężenie liczące około 200 członków, na którego czele stanął Piotr Wysocki. Ugrupowanie za swój cel obrało rozpoczęcie wystąpienia zbrojnego przeciwko zaborcy, choć ich celem nie było przejęcie władzy w Królestwie Polskim.
19 listopada 1830 roku władze rosyjskie ogłosiły stan pogotowia armii rosyjskiej. Polacy zaczęli obawiać się, że Rosja za chwilę ruszy na niepodległą Belgię. Przypuszczano, że będzie to dla cara pretekst, aby pozostawić wojska na terenie Królestwa Polskiego, aby później łatwiej stłumić jakikolwiek opór.
Wybuch powstania listopadowego podchorążowie zaplanowali na 29 listopada o godzinie 18.00. Powstańcy ruszyli na Belweder, lecz nie udało im się porwać wielkiego księcia Konstantego. O tym, że coś się dzieje w mieście Rosjan zaalarmował pożar browaru.
Do walki z carską Rosją stanęło około 140 tysięcy Polaków. Mimo wielu przeciwności przez ponad dziesięć miesięcy walczyli, odnosząc przejściowe sukcesy m.in.: pod Wawrem czy Dębem Wielkim. Ostatecznie jednak, wobec sceptycyzmu w możliwość zwycięstwa i zbyt lojalistycznej postawy wobec cara arystokratycznych przywódców politycznych, jak również zdecydowanie większej możliwości regeneracyjnych sił zbrojnych Rosji, powstanie zaczęło chylić się ku upadkowi. Zakończyło się 21 października 1831, gdy to padł Zamość.
Po internowaniu i wejściu w konflikt z władzami pruskimi wielu bohaterów powstania trafiło do grudziądzkiej twierdzy, gdzie zostali zmuszeni do niewolniczej pracy, a przetrwali w większości wyłącznie dzięki pomocy mieszkańców miasta o polskich korzeniach. Kiedy opuścili mury Cytadeli udali się, jak większość towarzyszy powstania, na emigrację. Spora część wyruszyła do Anglii, gdzie w dowód wdzięczności za udzieloną przez mieszkańców Grudziądza pomoc, założyli w 1835 roku organizację o nazwie „Gromada Grudziąż”.
Powstanie Listopadowe rozpoczęło się w warszawskiej Szkole Podchorążych Piechoty. W związku z tym 29 listopada stał się Świętem Podchorążych – świętem uczelni wojskowych i policyjnych w Polsce.
W Grudziądzu uroczystości patriotyczne odbędą się na terenie Cytadeli z udziałem Prezydenta Miasta oraz grudziądzkiej młodzieży m.in. ze szkół podstawowych nr 9 i 16 oraz z III Liceum Ogólnokształcącego.
Autorka: Martyna Ruszczyńska
Zdjęcie: Martyna Ruszczyńska
Źródła: https://lublin.ap.gov.pl/, https://grudziadz.pl/
