18 września – 88. rocznica śmierci Wiktora Kulerskiego
Wiktor Kulerski odegrał znaczącą rolę w dziejach Grudziądza i całego Pomorza.
Urodził się 20 marca 1865 r. w Grucie. Kulerski pochodził z rodziny, w której ojciec, był zgermanizowanym Polakiem, a matka Niemką. W domu rodzinnym używano wyłącznie języka niemieckiego. Kulerski ukończył szkołę powszechną w Radzyniu, następnie gimnazjum w Lubawie. Był to dla niego czas pierwszych kontaktów z polskimi rówieśnikami i polskością. Chciał zostać nauczycielem, dlatego po skończeniu gimnazjum przeniósł się do Grudziądza do Królewsko-Pruskiego Seminarium Nauczycielskiego. Został z niego usunięty za uczestnictwo w obchodach 200-setnej rocznicy odsieczy wiedeńskiej. Wiktor pracował jako prywatny nauczyciel, m. in. u rodzin Działowskich i Siemieńskich. Był to dla niego także czas intensywnej nauki języka polskiego. W 1887 roku zdał w Tucholi eksternistyczny egzamin nauczycielski i wyjechał do Sopotu, gdzie otrzymał posadę państwową w szkole ludowej.
Potrzeba pisania skierowała go w stronę dziennikarstwa, dzięki czemu założył polską gazetę z siedzibą w Grudziądzu. Pierwszy numer „Gazety Grudziądzkiej” ukazał się w 1894 r. Razem z Gazetą powstały Zakłady Graficzne Wiktora Kulerskiego, w których powstawały „Gazeta Grudziądzka”, a także inne tytuły prasowe oraz książki i broszury. Przy wydawnictwie powstała także Księgarnia Wysyłkowa „Gazety Grudziądzkiej”.
Poza pracą dziennikarską i wydawniczą Kulerski był aktywnym działaczem społecznym i politycznym. Jego praca miała wpływ na polskość na ziemiach znajdujących się pod zaborami. Był cenionym biznesmenem, który popierał hasła pracy organicznej i pracy u podstaw. Poprzez swoje wydawnictwa, uczył języka polskiego i historii Polski, kształtował propolskie postawy patriotyczne, zakładał polskie towarzystwa.
Wiktor Kulerski należy do grona najaktywniejszych polskich działaczy politycznych i społecznych przełomu XIX i XX stulecia. Z tego względu nazwisko grudziądzkiego wydawcy i polityka pojawia się niemal we wszystkich opracowaniach historycznych dotyczących dziejów najnowszych polskich ziem zachodnich. Jego działalność była wielopłaszczyznowa. Kulerski był przy tym postacią wzbudzającą dużo sprzeczności. Przeciwnicy polityczni zwalczali go za pomocą najostrzejszych środków, przez wielu spośród zwolenników uważany był natomiast za niekwestionowanego przywódcę – „hetmana ludu”. Z powodu takiej sprzeczności zachowało się stosunkowo wiele relacji źródłowych, często różniących się w szczegółach, a nawet w treści.
Wiktor Kulerski zmarł 18 września 1935 r. w Owczarkach. Jego pogrzeb zgromadził tłumy. W uroczystościach pogrzebowych udział wzięli m. in. pracownicy Zakładów Graficznych, delegacje Bractwa Kurkowego, Syndykatu Dziennikarzy Pomorskich oraz gen. Józef Haller, gen. Aleksander Ładoś, ppłk. Kustroń, Stanisław Mikołajczyk, starosta grudziądzki Niepokulczycki, prezydent Grudziądza Józef Włodek.
W odrestaurowanej kamienicy, gdzie mieszkał Wiktor Kulerski, znajduje się przedszkole, którego został patronem. Również Biblioteka Miejska oraz jedna z ulic na Rządzu noszą imię tego działacza. Przy ulicy Marii Curie-Skłodowskiej znajduje się obelisk upamiętniający tego dziennikarza i działacza.
Autorka: Martyna Ruszczyńska
