17 września – 84. rocznica agresji Związku Radzieckiego na Polskę
W rocznicę tego zdarzenia obchodzone jest Święto Sybiraków.
17 września 1939 r. na terytorium Rzeczypospolitej, broniącej się już od ponad dwóch tygodni, wkroczyły wojska sowieckie. Zbrojna napaść była kolejnym ciosem zadanym Polsce po agresji ze strony Niemiec. Związek Radziecki zrealizował zobowiązanie zawarte w pakcie podpisanym z Niemcami 23 sierpnia 1939 r, znanym jako pakt Ribbentrop-Mołotow. Jego tajny protokół obligował Sowietów do zbrojnego wystąpienia przeciwko Polsce gdyby ta znalazła się w stanie wojny z Niemcami.
Powodem wtargnięcia Armii Czerwonej do naszego kraju była „ochrona” zamieszkujących wschodnie tereny Rzeczypospolitej Białorusinów i Ukraińców. Sowieci stwierdzili też, że państwo polskie uległo rozpadowi, a władze opuściły jego terytorium. Prezydent Ignacy Mościcki wraz z premierem Felicjanem Sławojem Składkowskim i naczelnym wodzem marsz. Edwardem Śmigłym-Rydzem naprawdę granicę polsko-rumuńską przekroczyli dopiero nocą z 17 na 18 września.
Symbolicznym zakończeniem działań wojennych była wspólna defilada wojsk niemieckich i sowieckich w Brześciu 22 września. Podział Polski najeźdźcy przypieczętowali w traktacie o granicach i przyjaźni z 28 września, w którym wyznaczyli przebieg granicy III Rzeszy ze Związkiem Sowieckim. Istniała ona do inwazji niemieckiej w czerwcu 1941 r.
Podczas II wojny światowej Polacy zsyłani byli na Syberię, do Kazachstanu, na północny-wschód Związku Sowieckiego. Liczbę deportowanych obywateli polskich szacuje się na kilkaset tysięcy. W latach 1939-1941 miały miejsce cztery duże deportacje. Część zmarła już podczas transportu, część z powodu trudnych warunków życia, podczas prób ucieczki lub z rąk sowieckich funkcjonariuszy. Wielu z tych, którzy przeżyli, nigdy nie wróciło do ojczyzny.
W Grudziądzu znajdują się różne miejsca pamięci o Sybirakach. Są to obelisk na dziedzińcu, Sala Pamięci oraz tablica Pamięci Sybirakom na ścianie budynku znajdujące się na terenie Szkoły Podstawowej nr 17 im. Sybiraków oraz tablica Pamięci w Kościele pw. Ojca Maksymiliana Kolbe na osiedlu Strzemięcin. Trzecia z pamiątkowych tablic znajdowała się na Spółdzielni Mieszkaniowej „Dom Marzeń” , skąd została skradziona.
Uchwałą Rady Miejskiej w Grudziądzu z dnia 26 września 2001 roku nadano imię „Sybiraków” ulicy na osiedlu Rządz.
O ofiarach zsyłek w głąb Rosji i Związku Sowieckiego szczególnie wspomina się 17 września (Dzień Sybiraka), w rocznice agresji sowieckiej na Polskę z 1939 roku. W Grudziądzu obchody zwyczajowo organizowane są przez Związek Sybiraków oraz Szkołę Podstawową nr 17 im. Sybiraków.
Autorka: Martyna Ruszczyńska
