Słoneczna, choć wietrzna niedziela 10 marca zgromadziła na placu przed Basenem Nadwiślańskim miłośników wojennych dziejów Grudziądza. A ci zebrali się licznie, by wyruszyć w podróż w przeszłość. W naszej drodze nie mogło zabraknąć przewodnika. Organizator spaceru – Informacja Turystyczna – zapewnił nam najlepszego z możliwych – Pana Mariusza Żebrowskiego.
Punktualnie o godz. 11:00 zaczęliśmy historyczne śledztwo. Pan Mariusz przedstawił sytuację garnizonu niemieckiego w przeddzień sowieckiego desantu. Dysproporcja sił obrońców w starciu z rozpędzoną i zaprawioną w boju Armią Czerwoną była olbrzymia. Mówiąc krótko: garnizon niemiecki był w pułapce z której nie było wyjścia. Następnie obejrzeliśmy miejsce lądowania wojsk sowieckich, które może nasuwać na myśl walki na plażach Normandii – desant z wody i wysokie urwiste brzegi. Nie zabrakło licznych anegdot. Pan Mariusz nakreślił nam również sytuację ludności cywilnej, która pomimo niemieckiego rozkaz ewakuacji pozostała w mieście. Stłoczona w piwnicach i oczekująca najgorszego. Grabież, gwałt i śmierć były codziennością. Poruszyliśmy też temat zniszczonej miejskiej architektury, przede wszystkim w ciągu al. 23 Stycznia, w miejscu dzisiejszych plant. Wysadzenie w powietrze wspomnianych kamienic miało według obrońców powstrzymać nieprzyjaciela na jakiś czas na linii Trynki. Zgadniecie Państwo, na jak długo udało się powstrzymać atakujących? Tydzień, dwa? Nie… półtorej doby. To tylko jeden z omówionych na spacerze przykładów tego, jak działania wojenne okaleczyły Grudziądz i pozostawiły po sobie rany widoczne po dziś dzień. W końcu nadszedł czas kapitulacji twierdzy. Nasze śledztwo wzbogaciło się o opisy postępowania Sowietów z jeńcami wojennymi, a wcześniej o sposoby, jakich używali czerwonoarmiści do zachęcenia Niemców, by przechodzili na ich stronę.
Na zakończenie nie zabrakło pytań ze strony słuchaczy, także tych najmłodszych. Wszyscy wyrazili nadzieję kolejnego spotkania, gdyż dawka wiedzy podana przez Pana Mariusza uzależnia, a sposób przekazu jest jasny i przystępny.
Jest jeszcze wiele zagadek do rozwiązania i historycznych śledztw do poprowadzenia. A zatem do zobaczenia detektywi!
Autor: Patryk Krygier
