Słów kilka o historii grudziądzkiej komunikacji miejskiej – historia grudziądzkich autobusów.
Mówiąc o historii komunikacji miejskiej w Grudziądzu nie można zapomnieć o autobusach. Pomimo, że tramwaje stanowią swoisty “kręgosłup” transportowy w naszym mieście, autobusami jesteśmy w stanie dojechać w zdecydowanie więcej miejsc. Historia komunikacji autobusowej w Grudziądzu nie jest tak bogata jak tramwajowej, lecz nie mniej ciekawa.
Pierwsze dwa autobusy marki Ford zostały zakupione dopiero w 1925 roku do obsługi linii do kąpieliska nad Rudnikiem – wraz ze wspomnianymi wcześniej tramwajami, które także kursowały tam w sezonie letnim. Co ciekawe, kolejny krok w rozwoju sieci linii autobusowych postawiono podczas II wojny światowej. Zakupione wówczas 3 autobusy rozpoczęły obsługę 2 nowych linii 2 stycznia 1942 roku, a ich trasa połączyła odpowiednio Tarpno i ulicę Parkową oraz Mikołaja z Ryńska i zakłady u zbiegu ulic Waryńskiego i Łyskowskiego. Ponieważ w tamtym okresie paliwo dostępne było przede wszystkim dla wojska, w kolejnym roku zostały one przystosowane do napędu gazowego. Nawiązując do dzisiejszych czasów, już za wojny w Grudziądzu kursowały autobusy ekologiczne – choć głównie ze względu na konieczność.
Rola autobusów miejskich została podkreślona w czasie powojennej odbudowy mostu kolejowego na Wiśle. Ze względu na brak możliwości przejazdu pociągów, obsługiwały one połączenia do Dragacza, przeprawiając się przez rzekę przy użyciu promu lub mostu pontonowego. W 1948 roku uruchomiono linię z Al. 23 Stycznia do zakładów GZPG. Dwa lata później do Grudziądza dotarły używane wcześniej w Mławie dwa autobusy, dzięki czemu uruchomiono linię autobusową do “Jajczarni”. W 1955 roku doczekaliśmy się pierwszych nowych autobusów marki Star w liczbie 5 sztuk. W tym okresie baza znajdowała się przy ulicy Karabinierów. Kolejne 11 lat upłynęło pod znakiem zwiększania liczebności taboru, by w 1966 roku osiągnąć liczbę 28 – w tym nowszymi na ten okres Sanami. W późniejszym czasie najpierw 8 wozów wycofano, a później tyle samo pozyskano. Autobusy docierały wówczas do Mniszka, Rudy, Kłódki, Tarpna, Lotniska, Dworca PKP, Al. 23 Stycznia oraz Parsk, oczywiście z przystankami na trasie.
W latach 70. i 80. XX wieku wzrastała liczba autobusów we flocie grudziądzkiego przewoźnika. W 1974 roku liczba floty wynosiła 59. Wprowadzenie Sanów, Autosanów, Jelczy (po włączeniu MPK do WPKM w Toruniu) pozwoliło na uruchomienie linii do Parsk, Górnej Grupy, Lubienia, Wałdowa Szlacheckiego i Białego Boru. Ciekawostką jest fakt, że swój kształt zyskała wówczas linia 12 (Tarpno – Strzemięcin) i podobnie jeździ po dzień dzisiejszy.
W 1992 roku liczba taboru autobusowego wynosiła już 81, a liczba linii – 13. W 1984 roku autobusy dotarły na Rządz, a podróżni zyskali dwie pospieszne linie A i B, kursujące z Al. 23 Stycznia kolejno na Strzemięcin i do Mniszka. Rok później liczba floty spadła do 77. Uruchomione zostały linie I (inwalidzkie), na których kursowały autobusy wyposażone w windy pneumatyczne. Linie te połączyły Al. 23 Stycznia i Kustronia oraz Poniatowskiego z Mniszkiem. W 1994 rozpoczęła się budowa zajezdni autobusowej przy ulicy Składowej, która funkcjonuje po dzień dzisiejszy.
W ciągu wielu lat historii grudziądzkich autobusów, przez flotę przewinęło się mnóstwo pojazdów. Nie skłamię, iż za najbardziej kultowe można uznać Jelcze PR110M. Ostatni z nich, po nieudanych próbach zachowania, z numerem taborowym 206, został wycofany z eksploatacji w 2016 roku.
Aktualnie flota MZK w Grudziądzu przechodzi gruntowną przemianę. W zeszłym roku z ruchu wycofano wyprodukowane w 1999 roku 3 Neoplany K4016td, które stanowiły unikat w skali kraju (jeden z nich, 291, wycofano dwa lata wcześniej). Łącznie powstały jedynie 43 sztuki. Pojazdy te możemy aktualnie spotkać jeszcze w Legnicy, Mielcu, Tomaszowie Mazowieckim i Wejherowie.
Obecna flota (stan na 16 maja 2023) prezentuje się następująco:
3 pojazdy Scania L94UB Hess City (301-303. 300 i 305 wycofano w tym roku),
4 pojazdy Scania CN270UB OmniCity (316-319),
6 pojazdów Scania CL94UB OmniLink (320-325. 306 wycofano w ubiegłym roku),
8 pojazdów Solaris Urbino 12 III Euro 5 (328-333, 364-370 (pojazdy dwudrzwiowe)),
4 pojazdy Solaris Urbino 12 III Euro 6 (340-343),
10 pojazdów Solaris Urbino 12 IV (334-339, 344-347)
7 pojazdów Volvo 7900 Electric Hybrid (350-356),
1 pojazd MAN Lion’s City NL273 (357),
2 pojazdy MAN Lion’s City NL283 (348, 349),
6 pojazdów MAN Lion’s City NL293 (358-363),
6 pojazdów Solaris Urbino 18 III (371-376 (pojazdy przegubowe)),
1 pojazd Solaris Urbino 12 IV Electric (400)*.
Tak jak zostało to wspomniane wyżej – jest to stan na dzień 16 maja 2023. Trwają dostawy autobusów elektrycznych, których w tym roku będzie we flocie 17. Do Grudziądza dotarła już pierwsza sztuka. Dzięki wprowadzeniu tych pojazdów, z czasem wycofywane będą kolejne, najbardziej wysłużone autobusy – głównie marki Scania. Rozstrzygnięty został również przetarg na dostawę 12 fabrycznie nowych autobusów hybrydowych (Solaris Urbino 12 IV Hybrid), które, jeśli wszystko dopisze, jeszcze w tym roku zasilą flotę miejskiego przewoźnika.
Bardzo ciężko jest streścić całą historię komunikacji miejskiej w naszym mieście oraz jej aktualny stan w jednym artykule. Jako pasjonaci, staramy się działać w tej dziedzinie na co dzień jak możemy i dawać z siebie wszystko, aby zainteresować Państwa naszą pasją. Niemniej jednak zachęcamy do samodzielnego sięgnięcia po literaturę, która jest dostępna w Internecie i innych źródłach!
Przy pisaniu tego artykułu, oprócz własnej wiedzy, posiłkowałem się artykułami dotyczącymi komunikacji miejskiej w Grudziądzu dostępnymi m.in. w książkach “Dawne Tramwaje Grudziądza” aut. Dawida Schoenwalda, “Monografia Miejskiego Zakładu Komunikacji w Grudziądzu” oraz w Internecie.
Autor: Choderny Gracjan
