Co to jest Zdrowie?
Siódmego kwietnia 1948 roku została powołana do życia Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). Z tego powodu co roku upamiętniana jest ta data jako Światowy Dzień Zdrowia. Wyjątkowo na poczet tego wydarzenia będę pisał w tym felietonie (artykule) Zdrowie dużą literą.
Próbując odpowiedzieć na to niby proste pytanie: „Co to jest Zdrowie?” wielu z Nas może stwierdzić, że to nie jest tak łatwa i jednoznaczna odpowiedź. Ponieważ dla jednych będzie to stan, w którym w ogóle nie chorujemy i nie bierzemy żadnych leków. Dla kolejnych to będzie czas odzyskania sprawności i pełni sił, a tym samym powrót do pracy, nauki lub innych czynności po jakimś trudniejszym okresie w życiu, np. wypadku komunikacyjnym. Dla jeszcze innych Zdrowie jest „dobrem”, którego chce się zaznać czy wręcz marzeniem jakie ma się spełnić, bo od zawsze czują, że są niepełnosprawni i chorzy. Cytując znanego klasyka Jana Kochanowskiego: „Szlachetne zdrowie, Nikt się nie dowie, Jako smakujesz, Aż się zepsujesz…”.
Zbliżmy się więc trochę do niektórych bieżących definicji i teorii dotyczących owej wartości uniwersalnej, o której tyle się mówi oraz życzy sobie i innym z powodu różnych okazji.
Aktualna od wielu lat definicja Zdrowia, zatwierdzona przez WHO mówi, że jest to:
„stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu (w tym dobrostanu subiektywnego), a nie tylko całkowitym brakiem choroby czy niepełnosprawności”.
Już w latach 70. Marc Lalonde, ówczesny kanadyjski Minister Zdrowia i Opieki Społecznej udowodnił, że cztery główne grupy czynników wpływają znaczący sposób na stan Zdrowia człowieka i są to rosnąco:
- Opieka zdrowotna (10%)
- Czynniki genetyczne, biologiczne (16%)
- Środowisko fizyczne (21%)
- Styl życia (53%).
Jak widać to nasz styl życia oraz otaczające środowisko fizyczne ma największy wpływ na Zdrowie, a znaczniej mniej czynniki dziedziczne czy opieka zdrowotna.
Jeśli uświadomimy sobie, które czynniki w Naszym życiu są modyfikowalne, a które niemodyfikowalne, istnieje szansa aby uskutecznić zachowania zdrowotne i prozdrowotne. Steptoe i wsp. w 2010 określili 5 klas takich zachowań:
- Unikanie używek (papierosy, alkohol, narkotyki i substancje psychoaktywne)
- Bezpieczeństwo komunikacyjne (np. zapinanie pasów bezpieczeństwa i kontrola prędkości prowadzonego pojazdu)
- Zwyczaje żywieniowe (np. redukcja spożywania tłuszczów szczególnie zwierzęcych, jedzenie odpowiedniej ilości warzyw i owoców)
- Pozytywne praktyki zdrowotne (jak mycie zębów, higiena otoczenia i siebie, aktywność fizyczna)
- Zachowania prewencyjne (regularne wizyty kontrolne u lekarza pierwszego kontaktu i stomatologa, samokontrola stanu zdrowia).
Całościowe, inaczej holistyczne ujęcie Zdrowia jako wartości uniwersalnej, zawiera w sobie wszystkie obszary naszego życia: fizyczny, psychiczny (emocjonalno-umysłowy), społeczny czy duchowy.
Jako fizjoterapeuta poszerzając świadomość zdrowotną swoich klientów, porównuje ludzkie ciało do dobrze rozwiniętego miasta. Jakże funkcjonowałoby miasto bez urzędów, instytucji, elektrowni, oczyszczalni ścieków czy cmentarza? A także bez infrastruktury elektrycznej i wodociągowo-ściekowej, sprawnej sieci dróg i obwodnic, a w niech egzystujących ludzi? Tak samo jak miasto, każdy ludzki narząd pełni swoją ważną rolę, a poprzez sprawną komunikację współpracuje z innymi sąsiadującymi czy odległymi narządami dla dobra człowieka. Ta kompleksowość a jednocześnie złożoność wpływa na jakość funkcjonowania „takiej metropolii” zarówno przez pryzmat dnia i nocy, tygodni, pór roku czy wielu lat.
Mimo, że ostatnie doświadczenia pandemiczne, silnie odbiły się w ilości zgonów i utracie zdrowia, szczególnie ludzi starszych i z obniżoną odpornością, to jednak w moim przekonaniu to również dzieci, młodzież oraz społeczność w wieku produkcyjnym jest stale narażona na utratę Zdrowia. Ta nadmiarowa ilość i jakość informacji jakimi jesteśmy bombardowani w ciągu dnia, różnorakie czynniki stresogenne podsycane presją otoczenia i ograniczeniami czasowymi działają destrukcyjnie na Nasze psychofizyczne Zdrowie. Poszukiwanie i rozwijanie w sobie rezyliencji, czyli takiej indywidualnej odporności i elastyczności psychicznej wobec zmieniających się warunków, może być kluczem do utrzymania dobrego funkcjonowania fizycznego, psychicznego i społecznego.
Opierając się na tej wiedzy można śmiało powiedzieć, że to ludzka sprawczość, plastyczność umysłu i codzienne prozdrowotne nawyki wraz z harmonijnymi relacjami wobec samego siebie, innych ludzi i istot czy środowiska jest fundamentem do odzyskania, bądź utrzymania Zdrowia.
Jeśli niepokoi Ciebie Twój stan Zdrowia w jakimkolwiek wymiarze i chcesz to zmienić, znajdź w sobie odwagę, podejmij decyzję. Poszukaj i umów się na konsultację do kompetentnej osoby, specjalisty, któremu możesz zaufać, np. lekarza, dietetyka, fizjoterapeuty, psychologa/psychoterapeuty. Może to jest ten czas, aby odnaleźć swoją drogę do osiągnięcia Zdrowia.
Autor: Paweł Swakowski
