Zaduma japońskich polonistów

Około 9000 kilometrów stąd jest kraj zamieszkiwany przez 124 mln ludzi – Japonia. Co roku, tylko 14. z nich podejmuje studia nad polską kulturą i językiem, na uniwersytecie tokijskim. Zmagania kilkorga z nich z edukacją i rzeczywistością są tematem filmu dokumentalnego w reżyserii Mateja Bobrika „Nasza mała Polska”, który wyświetlany był w ramach DKF 16 października, w Centrum Kultury Teatr.

Dlaczego w ogóle w Japonii ktoś studiuje polonistykę? Jest to przecież bardzo odległy kraj, sąsiadujący z wieloma azjatyckimi państwami, z którymi łączą go kontakty handlowe i kulturalne. Polska jest zaś daleko i znana jest tylko z kilku faktów historycznych, sportowych, kulturalnych i chyba najbardziej z muzyki Fryderyka Chopina…

Jak mówi Prof. Koji Morita – kierownik Katedry Języka Polskiegoz Uniwersytetu w Tokio – w Japonii, po II Wojnie Światowej, zrozumiano, że aby uniknąć takich zdarzeń w przyszłości, żyć z innymi ludźmi w zgodzie, należy poznać ich kraje, obyczaje, języki i kulturę. Dlatego na tej szacownej uczelni jest wiele studiów poświęconych innym kulturom.

Polonistyka jest w Japonii dziedziną niepowszechną i bardziej akademicką, dlatego, że mało osób po jej zakończeniu ma możliwość wykorzystania jej w życiu zawodowym i społecznym. Mimo tego zawsze znajdują się osoby chętne do jej studiowania. Dlaczego ci młodzi ludzie podejmują takie studia w Japonii? Troszkę odpowiedzi na to pytanie można znaleźć w filmie. Więcej na ten temat miała do powiedzenia Dr. Yumeko Kawamoto z Tokio, z którą telekonferencję przeprowadziła Beata Kastner.

Młodych Japończyków fascynują wybrane elementy polskiej kultury, z którymi zetknęli się w trakcie dotychczasowego życia. Jednych ciekawi nasza mowa z jej akcentowaniem, innych historia polskich Żydów, muzyka Fryderyka Chopina, dokonania Mari Skłodowskiej-Curie czy literatura naszych noblistów. Do studiów polonistycznych przyciągają ich więc marzenia.

Trzeba jednak pamiętać, że Japonia to kraj o odmiennej kulturze, w której nadal ważne jest podejmowanie wyborów życiowych przynoszących pożytek społeczeństwu i rodzinie. Młodzi ludzie nie mogą podchodzić do życia beztrosko a wybór kierunku studiów, podejmowany w niedojrzałym wieku, będzie kształtował ich przyszłość. W filmie trochę mało uwagi położono na te dylematy młodych studentów, którzy w pewnym momencie muszą zderzyć się z realnością. Widać trud ich studiów nad naszym językiem, zasygnalizowano problemy, jakie niektórzy mają ze zdobyciem środków na wakacyjny wyjazd do Polski. Najważniejsza jest jednak obawa, pojawiająca się w pewnym momencie: co dalej, co dadzą mi te studia w dorosłym życiu.

Jedna z bohaterek opowiada, że jej ojciec wkrótce przechodzi na emeryturę i być może będzie musiała się zaopiekować rodzicami. Inna rozważą szansę znalezienia pracy w korporacji mającej kontakty z Polską. Tak naprawdę w tym 124 mln kraju mało jest miejsc, w których polonistyka byłaby niezbędna. Miejsc akademickich jest niewiele a zdobycie pracy w służbach dyplomatycznych to kwestia wielkiego szczęścia, jak mówi jedna z rozmówczyń. O ile sama przygoda z Polską, jej kulturą i językiem wydaje się fascynująca, o tyle przyszłość nadchodząca z końcem czteroletnich studiów, jest wielką niewiadomą.

Zwieńczeniem tej edukacji jest przedstawienie teatralne, o Panu Twardowskim, wystawiane po polsku na koniec studiów. To ono w symboliczny sposób uwypukla pytanie o celowość tych wszystkich działań. Tylko niewiele osób z tego grona będzie tak naprawdę związanych z Polską. Jednakże dla tych młodych ludzi nie to jest ważne, tak samo, jak odpowiedź na pytanie, czy przedstawienie się uda. Dla nich najważniejsze jest, że w ich sercach pozostanie ta mała Polska, z którą mieli kontakt przez ostatnie 4 lata.

Dokument Bobrika jest filmem, który pozostawia wielki niedosyt. Jest przypadkową fotografią zrobioną gdzieś w trakcie studiów młodych Japończyków, bez wniknięcia mocniej w to, co kryje się za obrazkiem. Fakt, że są to studenci polonistyki, tylko z pozoru jest dla nas ważny. W Tokio prowadzone są też studia dotyczące innych kultur, w tym bohemistyka zajmująca się Czechami, z których pochodzi reżyser i zarazem scenarzysta. To kraj równie odległy dla Japończyków jak Polska. W tym kontekście „Nasza mała Polska” to nie film o tym, że nasza kultura jest tak mało ważna w Japonii, ale uniwersalny dokument o wyborach życiowych podejmowanych przez niedojrzałe osoby. Jednym z nich jest właśnie wybór kierunku studiów. W tym zakresie obraz się jakoś broni.

Mnie natomiast ciekawi nie to ile osób studiuje polonistykę w Japonii, ale ile osób w Kraju Kwitnącej Wiśni ma kontakt z polską kulturą. Czy mamy tam swój „towar eksportowy”, którym Japończycy fascynowaliby się tak, jak my sushi, samurajami czy mangą. W końcu my też nie studiujemy masowo japonistyki, by poznać kulturę tego fascynującego kraju, a jednak bardzo dużo o nim wiemy, a jeszcze więcej możemy się dowiedzieć z polskojęzycznych stron w Internecie.

Po seansie odbyło się spotkanie z mgr Karoliną Pluskotą z UMK w Toruniu, która przez dwa lata była wykładowczynią języka polskiego na Uniwersytecie w Tokio.

Zapraszamy na naszą stronę www.grudziadzmiastootware.pl po zapowiedzi kolejnych dkf-ów i innych wydarzeń kulturalnych.