Czy Czesi wciąż umieją w komedię?
Nowy rok, czyli styczeń, a wraz z nim kolejny DKF, tradycyjnie w stylu mentora grudziądzkich kinomanów, nieodżałowanego Jerzego Rębisza. Na tę okazję Beata Kastner wraz z rodziną Pana Jerzego, przygotowali coś, co mogłoby się mu spodobać, czyli film w reżyserii Jiříego Havelka, pod tytułem „Sytuacja Awaryjna”.
Rzecz dzieje się współcześnie w Czechach. Kilkunastu z nich wsiada do regionalnego pociągu, gdzieś na prowincji, by dojechać do celów swych podróży. Jadą sobie powoli w scenerii pól i lasów, można by napisać, że wloką się „vlakiem” z punktu A do B, gdzieś tam w Środkowej Europie. Nagle ten jednowagonowy szynobus staje w szczerym polu i „nikt nic nie wie”. Żadnych informacji, ogłoszeń, brak konduktora, jak to w biednych liniach kolejowych. Po dłuższej chwili pociąg znów rusza, tylko że do tyłu. Toczy się powoli w kierunku, z którego wyruszył, a pasażerowie nadal nic nie wiedzą… Zaczyna się więc niepokój i zamieszanie.
Film Havelka oparty jest na prawdziwym zdarzeniu, z lutego 2019 roku, kiedy to na skutek próby nieumiejętnej naprawy hamulców przez motorniczego, pociąg relacji Křižanov – Studenec ruszył bez niego do tyłu, i przez 14 minut pokonał odległość 4 kilometrów. Problem w tym, że pasażerowie nie mogli uruchomić hamulca ręcznego ani otworzyć awaryjnie drzwi.
„Sytuacja Awaryjna” nie jest dokumentem, dzieje się w innej części kraju i innej porze roku. Reżyser zaczerpnął z prawdziwych zdarzeń tylko sam pomysł i przyczyny techniczne zdarzenia. Wszystko po to, by zgromadzić Czechów w zamkniętej przestrzeni i zmusić tę (zazwyczaj anonimową) grupę do rozmów. Jest więc to tragikomedia kameralna, w której przerysowane typy ludzkie wychodzą poza swe społeczne role, i uzewnętrzniają swoje lęki, frustracje czy grzechy. Nie jest to więc jakiś odkrywczy rodzaj komedii, i gdyby nie fakt, że naprawdę kiedyś pociąg ruszył sam z pasażerami w podróż, nikt by nie uwierzył w taką historię. Sytuacja absurdalna sama w sobie.
Siedzą sobie w tym szynobusie przerysowane postacie: „madka” z córką, „wścibska baba”, zespół „zbuntowanych” rockmanów, myśliwy, wzorcowy mąż z żoną, przemądrzały chłopiec, a nawet przedsiębiorca pogrzebowy. Wszyscy się ze sobą kłócą, próbują rozwikłać zagadkę toczącego się pociągu, uratować siebie czy nawet powiadomić świat na zewnątrz. Wszystkie te działania spełzają na niczym, bo nie o ratunek tu chodzi, ale właśnie o rozmowy, o uzewnętrznienie tego, co skryte, żałosne a najpewniej śmieszne. Starcza tego paliwa na jakieś pół godziny filmu, później jest więcej gadania, a że trwa on 103 minuty, trzeba ratować komedię, wyciągając kurczaka z „kibla” i dziadka zza zasłony. Nawet to nie wystarczyłoby na tak długą fabułę, więc dodano do tego reakcję świata zewnętrznego, równie absurdalną, jak to, co dzieje się w wagoniku.
Komedia Havelka nie jest dziełem wybitnym, zbyt wiele w niej różnorodnego dowcipu. Nie jest to komedia na poważnie, która rozlicza ludzi z ich przywar, grzechów przeszłości, jak chociażby donosicielstwo. Nie jest to czarna komedia eksploatująca dowcipy „turpiczne”. Nie jest to rozprawa z zakłamaną moralnością. Wszystkiego jest tam po trochu, łącznie ze zbuntowanym zespołem „anarchistycznym”, który podkula uszy na pohukiwanie starszego pana i osobnikiem, który swą samotność leczył za pomocą towarzystwa trupa. Są momenty przesadzone, zbyt mocno zacytowane, jak chociażby kliszowa scena z dwiema osobami, które nie chcą zginąć, „będąc dziewicami”, co kończy się we wiadomy sposób.
Film bez wątpienia ciekawy i momentami śmieszny „do rozpuku”. Nie każdemu ta przegadana komedia może przypaść do gustu, bo być może zbyt mało w niej „czeskości”. Czego nie można jej zarzucić to nierealnego głównego pomysłu fabularnego oraz braku dystansu Czechów do siebie. W tym ostatnim zakresie wciąż jest to na wskroś komedia czeska. Warto więc ją obejrzeć dla tej trochę koślawej wiwisekcji czeskości oraz kilku masaży przepony.
Zapraszamy do zaglądania na naszą stronę www.grudziądzmiastootwarte.pl gdzie zamieszczamy relacje i zapowiedzi grudziądzkich DKF’ów.
