Tradycja wysyłania kartek świątecznych – historia i ciekawostki, także z Polski
Tradycja wysyłania kartek świątecznych rozpoczęła się w XIX wieku w Anglii. Pierwsza kartka została stworzona w 1843 roku przez sir Henry’ego Cole’a, który chciał uprościć proces składania życzeń bożonarodzeniowych. Na kartce znajdowała się scena rodzinna, a obok napis: A Merry Christmas and a Happy New Year to You. Z początku kartki były produkowane w małych nakładach i dostępne tylko dla wyższych klas społecznych, ale dzięki rozwojowi technologii druku w latach 50. XIX wieku ich cena znacznie spadła, co przyczyniło się do popularyzacji tej formy komunikacji.
Wkrótce zwyczaj ten przyjął się także w innych krajach Europy, w tym w Polsce, gdzie pojawiły się kartki z motywami religijnymi, zimowymi krajobrazami oraz symbolami narodowymi.
Najdroższa kartka świąteczna
Jedna z pierwszych kartek świątecznych, zaprojektowana przez Johna Callcotta Horsleya, została sprzedana na aukcji w 2001 roku za ponad 20 tysięcy funtów.
Motywy religijne i patriotyczne
W Polsce kartki bożonarodzeniowe tradycyjnie zawierały motywy związane z narodzeniem Jezusa, takie jak szopki, gwiazda betlejemska, czy anioły. W okresach zaborów oraz podczas II wojny światowej pojawiały się także motywy patriotyczne, łączące świąteczny nastrój z walką o niepodległość. Przykładem są kartki przedstawiające powstańców styczniowych przy wigilijnym ognisku.
W okresie międzywojennym oraz po wojnie popularne stały się kartki ręcznie malowane, często zaprojektowane przez wybitnych polskich artystów, takich jak Zofia Stryjeńska czy Józef Mehoffer. Kartki te stanowiły małe dzieła sztuki i są dziś cenione przez kolekcjonerów
Grudziądz i tradycja lokalnych kartek
W Grudziądzu tradycja wysyłania kartek świątecznych wpisuje się w ogólnopolskie trendy. Współczesne Grudziądzkie inicjatywy promują lokalną twórczość i nawiązują do tradycji. Przykładem są kartki wydawane w ostatnich latach przez Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu. Kartki z dziełami, które przedstawiają historyczne wizerunki miejsc w naszym mieście, to drukowane ilustracje z obrazów pozostających w zbiorach muzeum.
Interesujące wydarzenie ostatnich lat powstało w grudziądzkim Centrum Kultury Teatr. Ręcznie robione kartki to inicjatywa, w której grupa ochotników jako wolontariusze tworzy kartki w ramach „Kartek Wielkiej Mocy”.Tak wykonane kartki świąteczne są przekazywane do naszego szpitala. Tegoroczna akcja jest ósmą z kolei, a jej efektem jest przekazanie pacjentom ponad 900 kartek.
Współczesne kartki świąteczne z Grudziądza, szczególnie te tworzone w ostatnich latach, są przykładem połączenia pasji, lokalnej historii i sztuki. W Studiu Ilustracji Las Kresek od czterech lat powstają kartki z wizerunkami wybranych miejsc z Grudziądza, były to kolejno Bazylika Kolegiacka św. Mikołaja, kościół pw. Ducha Świętego i Kościół Pw. św. Franciszka Ksawerego. Mimo, że komunikacja w dzisiejszych czasach jest niemal nieograniczona na całej ziemi, to nadal funkcjonują kartki w ich tradycyjnym, papierowym wydaniu, ponieważ ważny jest też fizyczny wymiar życzeń i jego symbolika.
Wydanie tegorocznej kartki świątecznej w formie przestrzennej 3D, ukazuje grudziądzkie spichlerze oraz wieżę bazyliki i stanowi kontynuację tradycji. To już czwarta kartka z serii powstającej w Grudziądzu. Dziś kartki przyciągają uwagę zarówno kolekcjonerów, mieszkańców jak i turystów. Regionalne kartki mogą być formą promocji miasta, a z rozmów z mieszkańcami wynika, że życzenia w tej tradycyjnej formie podróżują po całej ziemi, wysyłane od Ameryki po Japonię.
Takie działania wpisują się w szeroki kontekst przywracania i pielęgnowania lokalnych tradycji artystycznych i świątecznych. Kartki te są dowodem na to, że tradycja wysyłania pocztówek świątecznych może ewoluować, jednocześnie zachowując swoje korzenie i lokalny charakter. Grudziądz, dzięki takim inicjatywom podtrzymuje pamięć o swoich zabytkach i daje świadectwo kulturowej tożsamości i piękna regionalnych krajobrazów. Jednocześnie kultywuje w ten sposób zwyczaj przekazywania świątecznych życzeń, a to chyba jeden z najważniejszych elementów nadchodzących świąt.
