Reklamy w telewizji, na ulicach, w internecie czy w radio krzyczą do nas na każdym kroku:
Zakupy… kto ich nie kocha?
Pewnie znajdą się tacy, dla których jest to smutna konieczność, lecz założę się,
dla większości z Was to sama przyjemność.
Ubierzcie wygodne buty, wybierzemy się dzisiaj w podróż do międzywojennego Grudziądza,
aby odwiedzić najnowocześniejszy dom towarowy na Pomorzu.
Tak, w Paryżu!
Pierwszy z nich, „Au Bon Marché”, powstał w latach 1869 -1872
i tu ciekawostka,
w tym samym 1872 roku postanowiono go rozbudować, zasięgając pomocy samego… Gustava Eiffela!
We wnętrzu królowała stal i szkło.
W samym centrum budynku znajdowała się reprezentacyjna, otwarta klatka schodowa.
Dużą, otwartą przestrzeń zajmowały sklepy, ale nie tylko.
Jak myślicie, co jeszcze znajdowało się w środku?
Uwaga: na przykład… czytelnie, tak nie przesłyszeliście się.
Był to ukłon złożony przede wszystkim panom, czekającym na swoje małżonki i narzeczone,
gdy te korzystały z usług odpowiednio wyszkolonych sprzedawców.
Czas mija, a i dzisiaj przydałoby się takie miejsce, prawda panowie?
Wróćmy do wnętrza, a tam znalazło się miejsce m.in. dla ogrodów zimowych, pijalni herbaty i kawiarni, restauracji, zakładów fryzjerskich i…
pokoi zabaw dla dzieci. To niesamowite,
że pomyślano również
o najmłodszych.
Jak sami widzicie, dom towarowy ze stolicy Francji bardzo przypominał dzisiejsze galerie handlowe. Nic dziwnego, że stał się wzorem dla innych tego rodzaju budynków. W krótkim czasie podobne obiekty pojawiły się w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych.
Nowinki w dziedzinie handlu nie ominęły również Niemiec,
w których granicach w owym czasie znajdował się Grudziądz.
Na przełomie wieków XIX i XX, nasze miasto rozwijało się w szybkim tempie.
W takiej atmosferze, w latach 1912 – 1914,
gdy w powietrzu unosił się już zapach prochu zapowiadający przyszłą wojnę,
powstał po stronie północnej Rynku, u zbiegu z ulicą Kościelną nowoczesny gmach domu towarowego.
Już odpowiadam: przede wszystkim konstrukcja.
Budynek grudziądzkiej świątyni mody wybudowano ze zbrojonego betonu tzw. żelbetu, którego historia powstania sięga końca lat 60. XIX wieku.
Jak na ówczesne standardy była to konstrukcja bardzo nowatorska.
Po drugie: odpowiedzialny za projekt architekt Ferdinand Ehlen z Nordhausen w Turyngii,
nadał budynkowi modną modernistyczną szatę.
Podsumowując: na Rynku, w miejscu trzech wąskich kamienic, pojawił się niezwykle nowoczesny, przypominający swym wyglądem zachodnioeuropejskie dom towarowy,
którego nie powstydziłyby się i większe miasta.
W tym miejscu należy wspomnieć,
że wybudowany został z inicjatywy przedsiębiorczego kupca Sally Jontofsohna.
Zajrzyjmy do środka.
Na początek może przejażdżka windą?
Są dwie, osobowa i towarowa.
Jest garderoba damska, dekoratornia, oświetlenie elektryczne
i dużo naturalnego światła dzięki świetlikom nad schodami.
W styczniu 1920 r. Grudziądz wraca w granice odrodzonej Polski,
a w listopadzie tego samego roku dom towarowy Jontofsohna
staje się domem towarowym Korzeniewskich.
Wiem i powiem:
bracia Korzeniewscy, Wacław i Adam
wraz z trzema wspólnikami, Bankiem Związku Kółek Zarobkowych w Grudziądzu,
Walentym Danielowiczem i Janem Pływaczykiem z Poznania
wykupili budynek i utworzyli Towarzystwo Akcyjne,
a dom otrzymał nazwę „Dom Towarowy Tow. Akc. W. Korzeniewski i Sp-ka”.
W końcu lat dwudziestych jedynymi właścicielami interesu zostają bracia Wacław i Adam.
Dzisiaj podczas zakupów w galeriach handlowych czy supermarketach czas umila nam muzyka.
W grudziądzkim domu towarowym zainstalowano głośniki wewnątrz i na zewnątrz budynku.
Były to nie byle jakie głośniki, pochodziły z włoskiej firmy „Marconi”,
a z ich wnętrza wydobywała się muzyka poważna i rozrywkowa przeplatana reklamami.
Były to m.in. jedwabie na bluzki i suknie, materiały wełniane, kapelusze męskie, krawaty, płaszcze, futra, kołdry, firanki, dywany, konfekcja damska, męska i dziecięca i inne najlepsze materiały polskiej produkcji.
Każdy z klientów mógł znaleźć tam coś dla siebie, dzięki przystępnym cenom.
Reklama zamieszczona w „Dzienniku Bydgoskim” 23 listopada 1930 r., z okazji dziesięciolecia założenia spółki głosiła: „we firmie Korzeniewscy kupują chętnie panie bogate, ale i z klasy pracującej.
Ubiera się bogaty ziemianin, przemysłowiec, kupiec, ale urzędnik, czy też zwykły pracownik, bo wie, że ceny we firmie W. Korzeniewscy są stałe, przystępne, a wybór jest nadzwyczaj wielki”.
Wzorem zachodnich domów towarowych prowadzono naukę kroju i szycia, urządzano pokaz modeli i inne konkursy.
W 1924 r. personel liczył ok. 50 osób, zaś w 1930 r. było ponad 100 pracowników.
Sporo prawda? Spójrzcie, proszę na obroty firmy, w 1936 r. wynosiły one 2 100 000 zł!
Zarówno wówczas jak i dzisiaj taka suma imponuje, zgadzacie się?
Dla przypomnienia zarobki listonosza przed wojną wahały się między 145 a 175 zł.
Kim byli Adam i Wacław Korzeniewscy?
Oprócz tego, że zajmowali się handlem, byli znanymi działaczami społecznymi i niepodległościowymi.
Działali w wielu organizacjach, dając swą postawą przykład miłości do Ojczyzny i poświęcenia dla pracy.
Kres latom świetności domu towarowego przyniósł wybuch II wojny światowej.
Adam Korzeniewski i jego żona Anna, nauczycielka gimnazjum zostali zamordowani przez Niemców. Wacław Korzeniewski zmarł w 1940 r.
Budynek przejęli Niemcy, w których rękach pozostał do 1945 r. Uszkodzony w wyniku działań wojennych, dzięki solidnej żelbetowej konstrukcji przetrwał w stanie pozwalającym na jego odbudowę.
Odbudowany w latach 1948 -1950, przeznaczony do pełnienia nowych funkcji,
głównie handlowych, biurowych i oświatowych.
W latach 1972 – 1990 w pomieszczeniach dawnego domu towarowego mieścił się
Klub Międzynarodowej Prasy i Książki.
W latach 90. różne lokale o charakterze handlowo – usługowym,
a w 2003 r. trafił w prywatne ręce.
W 2021 r. został zakupiony przez miasto
i wszedł tym samym w zasób MPGN.
Rok później rozpoczął się remont budynku,
w którego wnętrzach znaleźć ma się siedziba Narodowego Muzeum Sportu Żużlowego.
Dom towarowy Korzeniewskich z dnia na dzień pięknieje,
by stać się jak dawniej jedną z pereł grudziądzkiej architektury
i symbolem nowoczesności i prestiżu naszego miasta.
Dzięki Patrykowi przeszłość naszego miasta nabiera zupełnie nowej perspektywy i zachęca do zwiedzania naszego ZABYTKOWA.
ŹRÓDŁA
Roczniki Grudziądzkie :
M. Kropiowska, „Korzeniewscy. Dzieje rodziny ciąg dalszy”, Słupsk 1996
Kalendarz Grudziądzki 2002
E. Chmielewski, „Dom towarowy Korzeniewskich”
Rocznik Grudziądzki 2023
M. Kurzyńska, „Tajemnice archeologiczne piwnic dawnego Domu Handlowego braci Korzeniewskich w Grudziądzu”
R. Łabuz, „Centrum handlowe jako impuls rozwoju struktury urbanistycznej miasta. Przypadek Krakowa.”, Kraków 2021
„Dziennik Bydgoski”, 23.11.1930 r.
Źródła zdjęć:
polska-org.pl
fotopolska.eu
