1 sierpnia – 79. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego
Jest to jedno z powstań zapisanych w historii naszego kraju.
Wymierzone militarnie przeciwko Niemcom, a politycznie przeciw ZSRR i podporządkowanym mu polskim komunistom.
Wszystko zaczęło się, gdy 31 lipca 1944 roku Komendant Główny Armii Krajowej generał Tadeusz „Bór” Komorowski podjął decyzję o rozpoczęciu powstania w Warszawie. Następnego dnia, 1 sierpnia, o godzinie 17:00 (godzina „W”) wybucha powstanie w Warszawie. Polacy opanowują Wolę, Stare Miasto, ale w Śródmieściu wielu budynków nie udaje się opanować. Wieczorem powstańcy opuszczają Żoliborz i przenoszą się czasowo do Puszczy Kampinoskiej.
Przez całą okupację polska konspiracja wojskowa przygotowywała się do organizacji powstania. Gromadzono broń w tajnych magazynach, szkolono kadry, zbierano informacje wywiadowcze. Początek walk miał nastąpić w decydującym momencie wojny, kiedy szala przechyli się już na stronę przeciwników Niemiec.
Powstanie wybuchło zgodnie z rozkazem. Do walki przystąpiło około 25 tysięcy żołnierzy AK. Niestety, mimo przygotowań tylko co dziesiąty posiadał uzbrojony. Mimo to udało się w pierwszych dniach opanować większość dzielnic (z wyjątkiem Pragi) i kilka najważniejszych obiektów: elektrownię, Pocztę Główną, magazyny na Stawkach, obóz koncentracyjny dla Żydów przy ul. Gęsiej (tzw. Gęsiówka). Niemcy krwawo odparli ataki na lotnisko i siedzibę Gestapo w alei Szucha.
Wybuch powstania w Warszawie zaskoczył Naczelnego Wodza generała Kazimierza Sosnkowskiego, aliantów zachodnich i Rosjan. Brytyjczycy mieli za złe Polakom, że nie uzgodnili z nimi terminu rozpoczęcia walk.
Nadzieja na zwycięstwo zaświtała, gdy czerwonoarmiści i idący wraz z nimi żołnierze ludowego Wojska Polskiego opanowali prawobrzeżną część Warszawy. Od walczącej powstańczej Warszawy oddzielał ich wyłącznie kilkusetmetrowy pas rzeki. Na rozkaz Stalina Rosjanie wstrzymali jednak działania. Bardziej zdecydowane działania podjęła 1. Armia Wojska Polskiego, wysyłając z pomocą powstańcom oddziały 2. i 3. dywizji piechoty. Siły te były jednak zbyt słabe, aby odwrócić losy powstania. Wkrótce Niemcy, przełamując opór walczących powstańców i żołnierzy 3. dywizji, opanowali lewe nadbrzeże Wisły, odcinając tym samym miasto od rzeki. W tej sytuacji los Warszawy był przesądzony. Pod koniec września morale walczących oddziałów pozostawało wciąż wysokie, ale nie było sensu dalszej walki. 28 września padł Mokotów, dwa dni później Żoliborz. W tej sytuacji generał „Bór” podjął decyzję o zakończeniu walki. W nocy z 2 na 3 października oddziały AK złożyły broń. W Ożarowie Mazowieckim zostaje podpisana kapitulacja powstania na warunkach honorowych. Na mocy układu z Niemcami powstańcy mieli trafić do obozów jenieckich, a ludność cywilna musiała opuścić miasto.
W trakcie 63 dni powstania w walkach poległo około 18 tysięcy powstańców, a 25 tysięcy odniosło rany. Szacuje się, że zginęło na prawie 180 tysięcy cywilów. Jeśli chodzi o Niemców liczba ofiar oscyluje wokół 2 tysięcy zabitych i zaginionych oraz 9 tysięcy rannych.
Natomiast 1 sierpnia o 17:00 odbędą się uroczystości rocznicowe na placu przy pomniku generała Tadeusza „Bora” Komorowskiego.
Autorka: Martyna Ruszczyńska
Foto: EAST NEWS, Roger-Viollet Roger Viollet